MAÇONNELOGIE
Wie wat vindt
heeft slecht gezocht
Cees van Dam
foto Paul Mellaart
Maçonnelogie 15 Vrijmetselarij november 2013
De Algemene Ledenvergadering
Het is niet gebruikelijk dat een ALV wordt gezien als een gezamenlijk bouwstuk van de verzamelde Broeders. Niet onbegrijpelijk, want tijdens de Algemene Ledenvergadering is het niet de loge die bijeenkomt, maar de vereniging. Toch zou je ook de ALV kunnen opvatten als het gezamenlijk bouwen aan de Tempel en om die reden de bijeenkomst op maçonnieke wijze kunnen openen en sluiten en zelfs door de Redenaar gewetensvol maçonniek laten beoordelen.
In de maçonnieke traditie zoeken wij naar wat bindt en verbindt – wij willen een ‘ver-éniging’ zijn – en leggen wij niet de nadruk op wat ons scheidt. Dat stelt hoge eisen aan de Broeders, juist als ze met elkaar praten over beleid en geld, over het materiële in plaats van over het spirituele, concreet moeten praten in plaats van in en met symbolen. Waar besluiten genomen moeten worden, is het niet voldoende dat we compareren, de zaken slechts naast elkaar leggen en vervolgens ieder met zijn eigen opvatting of interpretatie zijns weegs gaat.
In de ALV moeten knopen worden doorgehakt, besluiten worden genomen met vaak financiële consequenties. Vooral Loges met een eigen gebouw hebben soms zwaarwegende beslissingen te nemen. De Tempel van Salomon blijkt een duur gebouw; bij de Zuilen en in de Middenkamer dreigt straks een negatief loon uitbetaald te moeten worden. Daar doet geen commissie, geen mediator, geen second opinion, geen excell-overzicht, geen beitel en geen winkelhaak iets aan. Natuurlijk heeft het logebestuur voorvergaderd en goed nagedacht, maar het bestuursvoorstel is nooit volmaakt. Er zijn altijd vragen die niet ongesteld kunnen blijven, zaken die in een ander daglicht geplaatst moeten worden en briljante oplossingen die over het hoofd zijn gezien. Opvallend is dat je op ALV’s Achtbare en Waarde Broeders ziet die de laatst ingewijden nog nooit hebben gezien. Voor deze belangrijke besluiten keren zij voor even van de vervolgpaden terug op de basis. En vaak blijkt dan de toon geleidelijk te veranderen. Gebruikelijke tolerantie maakt plaats voor scherpslijperij en muggenzifterij. Bureaucratie wordt met bureaucratie bestreden. De doos met vergadertrucs gaat open. Het huishoudelijk reglement wordt ingezet als wapen in de strijd. Wie de Broeders in een loge goed wil leren kennen, moet een ALV bijwonen.
Desalniettemin is een ALV bij uitstek een moment om in praktijk te brengen wat wij onszelf hopen te leren en hopen geleerd te hebben in de comparities en Open Loges: het luisteren naar elkaar, het relativeren van de eigen visie, het beseffen dat elk van ons als deel van het geheel een onvolmaakt beeld van dat geheel heeft, het uitgaan van ieders integriteit en oprechte bedoelingen, het tonen van respect voor het werk dat is verzet door anderen. Ook tijdens de ALV hoort de toon broederlijk en hoffelijk te zijn, ook als er fouten zijn gemaakt of als men het gelijk wel aan zijn kant heeft [of meent te hebben] maar het niet krijgt. Zelfs als een Broeder op dit punt in de fout gaat, is dat geen reden uit te gaan van het oog om oog, tand om tand.
Aan de Voorzittend Meester worden hele hoge eisen gesteld. Hij moet een acteur zijn en een bestuurder. Niet alleen moet hij in de Tempel zijn stempel op het ritueel drukken door de handelingen en teksten, liefst uit het hoofd en het hart, duidelijk en met emotie over het voetlicht te brengen, maar ook moet hij de vereniging leiden op een manier waarbij de eenheid en de harmonie in de loge bewaard blijven. Voor dat laatste is hij sterk afhankelijk van de logeleden die hem, vaak ook nog helder verlicht, in zijn functie gekozen hebben, maar dat in de hitte van de strijd vergeten zijn. Hij is de primus inter pares en de kop van Jut. In het Salomonsoordeel dat hij moet vellen komt hij soms Broeders tegen die zich opstellen als moeders die liever het kind in tweeën delen dan het te verliezen aan de tegenpartij.
Juist in zo’n situatie zou het goed zijn als ook de ALV als een gezamenlijk op te leveren bouwstuk zou worden gezien, als maçonnieke arbeid. Dat geeft de Voorzittend Meester de mogelijkheid een beroep te doen op de maçonnieke waarden, maar het geeft ook een positie aan de Redenaar als geweten van de Loge. In zijn oordeel over het ‘bouwstuk’ kan hij de Broeders prijzen of kapittelen over toon van de vergadering zonder inhoudelijk partij te kiezen. Maar het is uiteindelijk de Voorzittend Meester die bepaalt of de ALV in een maçonniek kader wordt geplaatst.