top of page

Maçonnelogie 11            Vrijmetselarij mei 2013

Schrijver en lezer

en hoofdpersoon

Ik geloof niet in de God van de bijbel, noch in een of andere geopenbaarde God. Ik twijfel zelfs aan het ietsisme, het geloof dat er toch wel iets is dat sturing geeft aan het heelal, aan de planeet aarde en de mensen die daarop wonen. Maar dat niet-geloven houdt niet in dat ik geen behoefte heb aan die sturing, aan zingeving, aan verhalen die me het gevoel geven dat het leven dat ik leef deel uitmaakt van een geschiedenis, een proces, een ontwikkeling met een doel. Aan die behoefte geef ik toe, met volle overgave, maar niet met volle overtuiging.   

Ik leid een dubbelleven, niet twee gescheiden levens, maar één leven waarin idealisme en scepticisme hand in hand gaan, waarin ik deelnemer en toeschouwer ben. Ik ben schrijver en lezer en hoofdfiguur tegelijk van en in de roman van mijn bestaan. Mijn wereld is fictie, geen werkelijkheid, maar een beeld dat ik mij van de werkelijkheid gevormd heb. “Achter een laptop in een huiskamer zit een man deze column te componeren, terwijl een vrouw in dezelfde ruimte naar een film zit te kijken.” Dat zou een waarneembare werkelijkheid kunnen zijn, maar het is in ieder geval een beeld van een werkelijkheid. Zodra ik die werkelijkheid betekenis ga geven, voeg ik er iets aan toe. Ik zie mezelf als schrijver, ben zijn hoofdpersoon en lees zo mijn bestaan terug. Het zijn beelden in mijn hoofd, gevuld met herinneringen, ervaringen, verlangens en verwachtingen, automatismen en angsten. Ik zie mezelf uiteraard anders dan mijn filmkijkende partner mij ziet. Niet uitgesloten is dat ze zich blauw ergert aan de zoveelste avond dat ik weliswaar dichtbij toch onbereikbaar voor haar ben. Ik denk dat ik de hoofdfiguur in mijn roman ben en een bijfiguur in de hare. Maar zij ziet dat anders. Ik denk dat ik een bijfiguur in haar roman ben, maar ook dat ziet zij anders. En u die dit leest, interpreteert deze ‘romantische’ scène vanuit uw eigen roman. In mijn roman leeft u in uw eigen roman, waarvan u, al of niet in meer of mindere mate bewust, de schrijver en de lezer bent. Als ik in uw roman voorkom, bepaalt U mijn rol in uw roman.   

Wij leven allen in onze eigen mythe. Idealiter biedt de Loge ruimte voor de eigen mythe en respect voor het eigen verhaal. Binnen de getande rand bestaat de mogelijkheid niet alleen je eigen mythe te leven, maar ook door de spiegel die je voorgehouden krijgt, die mythe bij te stellen, je romanfiguur een andere kant op te sturen.   

Het bevredigt mijn behoefte dat wij gebruik maken van ritualen die we enerzijds delen, anderzijds ieder voor zich interpreteren. Eén verhaal dat ieder op zijn manier beleeft vanuit zijn eigen roman. Wat wij in de werkplaats samen meemaken en toch individueel beleven, ervaar ik steeds meer als een spiegelbeeld van wat wij tijdens comparities doen. In de werkplaats is er de eenheid van het rituaal die zich verspreidt over de veelheid van belevingen en interpretaties, tijdens de comparitie is het juist de veelheid van belevingen en interpretaties die een weg zoekt naar de eenheid van de broederschap. Dat is het streven. Want het lukt niet altijd om de eigen mythe als mythe te zien en in die situatie zijn we gemakkelijk geneigd de mythe van de ander te willen ontmythologiseren. Niet opzettelijk, want we kennen onze doelstelling en we willen openstaan voor de ander, maar we vergeten vaak dat we in onze eigen fictie leven, in onze eigen roman en als we dat vergeten, dan denken we de ander te kunnen helpen door in zijn roman te schrijven.   

Ook ik verlies me vaak in die fout, moralist die ik ben, vol van mijn overgave aan mijn behoefte, vergetend dat ik niet overtuigd ben. Want te vaak vergeet ik dat mijn niet-geloven in de God die zich openbaart, ook maar een mythe is en geen werkelijkheid, dat mijn dubbelleven van schrijver en lezer van de roman waarin ik figureer, ook maar een beeld is in mijn hoofd, dat onrecht doet aan de werkelijkheid waarin anderen leven, dat een mooie formulering niets zegt over de schoonheid van het geformuleerde. Wat mooi klinkt hoeft nog niet mooi te zijn, hoe verleidelijk die verpakking ook is.

bottom of page