MAÇONNELOGIE
Wie wat vindt
heeft slecht gezocht
Cees van Dam
foto Paul Mellaart
Maçonnelogie 34 VRIJMETSELARIJ 2016 nr 1
TEMPEL DER SCHOONHEID
Voorber.: Zo is hij dan binnengetreden, de mens.
2e Opz. : die zoekt naar Wijsheid,
1e Opz. : die bidt om Kracht,
A .: Mr.: die heeft aangeklopt aan de Tempel der Schoonheid.
De ‘Tempel der Schoonheid’ is geen traditionele woordcombinatie. Zij komt voor het eerst voor in het rituaal van 1928 en alleen op deze plek. Na het gebruik van ‘Wijsheid’ en ‘Kracht’ is ‘Schoonheid’ ook voor de hand liggend. Het huidige hoofdbestuursrituaal en de Proeve hebben de formulering overgenomen. De loges Jacob van Campen, Concordia ad Libertatem en La Lune gebruiken haar op hun websites. Er wordt ook wel gebruik gemaakt van de woordcombinatie ‘Tempel der Volmaking, hoewel deze nergens voorkomt in de huidige hoofdbestuursritualen. Wel eenmaal in de Proeve: “Eenmaal heeft onze Broeder als biddende en zoekende mens aan de poort van onze Loge geklopt en hij werd binnengelaten. Hij is opgenomen in de Broederschap en hij heeft geleerd te bouwen aan de tempel der volmaking.”
Er is een reeks van vijf korte verhalen/artikelen van de Nederlandse schrijver Theo van Doesburg die onder de kop Uit den Tempel der Schoonheid van 2 mei 1914 tot en met 4 september 1915 verscheen in het tijdschrift Eenheid. ‘Tempel der Schoonheid’ zou dan kunnen duiden op zijn werkplaats/atelier. Heeft het gebruik van deze woordcombinatie iets te maken met zijn vriendschap met de theosofisch georiënteerde schilder Janus de Winter, die door Van Doesburg in hetzelfde tijdschrift wordt opgehemeld?
Wat is de betekenis van de ‘Tempel der Schoonheid’? Omdat de term nieuw is in het rituaal 1928, zal de betekenis in de context daarvan gezocht moeten worden. In de catechismus staat:
V: Wat deed U verlangen Vrijmetselaar te worden?
A: Drang naar levenswijsheid en levenskracht ten einde te komen tot innerlijke Schoonheid.
Die verinnerlijkte Wijsheid, Kracht en Schoonheid is typisch theosofisch. Wie theosofen leest zal zich misschien erover verbazen hoeveel hun taalgebruik lijkt op de taal van onze ritualen. Ze zijn alleen wel veel explicieter dualistisch en gericht op de ziel. Mijn voorkeur gaat dan toch uit naar de ‘Tempel van de volmaking’ dat duidelijker dan ‘Schoonheid’ aansluit op beter mens worden voor een betere wereld. Maar ja, je kunt na zoeken naar Wijsheid en bidden om Kracht toch moeilijk aankloppen aan de Tempel van de Volmaking. De schoonheid van ons rituaal eist hier Schoonheid.
Nawoord geschreven op 19 november 2019:
Ook in het 'Concept van een proeve van een rituaal voor de graad van Leerling-vrijmetselaar' handhaaft de werkgroep voor de rituaal-revisie op deze plaats de 'Tempel der Schoonheid' om hetzelfde schoonheidsmotief.